معماری شگرف حرم رضوی را بشناسید + تصاویر

حرم مطهر امام رضا (ع)، علاوه بر جایگاه والایی که به لحاظ مذهبی و معنوی برخوردار است، همچون بسیاری دیگر از بناهای تاریخی به علت معماری منحصر به فردی که دارد از جمله جاذبه‌های گردشگری مهم ایران به شمار می‌رود؛ به گونه‌ای که آرامگاه امام رضا (ع) در مشهد با برخورداری از ویژگی‌ها و عناصر متنوع معماری، سالانه پذیرای میلیون‌ها زائر و گردشگر است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به گزارش ایران اکونومیست، گفته می‌شود که نمی‌توان معماری حرم امام رضا (ع) را ایرانی یا اسلامی دانست، بلکه بهتر است از معماری ایرانی در دوره اسلامی سخن بگوییم؛ درحقیقت علت این ماجرا این است که زندگی عرب‌ها، عشایری و هنر آن‌ها شاعری، بوریابافی و ... بود؛ لذا سطح معماری آن‌ها، ساده محسوب می شد.

حرم مطهر رضوی نه تنها گنجینه واقعی فرهنگی و هنری است، بلکه در زمینه‌های مردم‌شناسی، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و اجتماعی بسیار مفید است. بسیاری از هنرها مانند معماری، نگارگری و ... در آن دیده می‌شود، اما متأسفانه این آثار هنری، فرهنگی، کتیبه‎‌های حرم و بسیاری از زیبایی‌های حرم از دید بیشتر زائران آن پنهان مانده‌ است.

اهمیت و ارزش مکانی و موقعیت کنونی شهر مشهد تا حد بسیاری مرهون وجود حرم مطهر رضوی در این شهر است. با توجه به ارزش معنوی و والای این بنا، بهترین و باشکوه‌ترین هنرهای ایرانی در دوره اسلامی را در این مجموعه زیارتی می‌توان مشاهده کرد. این مجموعه تاریخی و هنرمندانه شامل صحن‌ها، ایوان‌ها، رواق‌ها، موزه‌های غنی و کتابخانه مرکزی است.

کاشی‌کاری‌های زرین‌فام، معرق مزین به آیات کریمه و احادیث جلوه خاصی به حریم مقدس امام رضا (ع) بخشیده است. از دیگر آثار باشکوه داخل حرم، سه محراب زیبای زرین‌فام مربوط به قرن هفتم هجری و ضریح طلا پوش روی مضجع  امام رضا (ع) است که با خطوط ثلث نستعلیق، آیات قرآن مجید و اشعار فارسی مزین شده است.

به طور کلی حرم امام رضا (ع) در حال حاضر یکی از جامع‌ترین و زیباترین ابنیه معماری جهان اسلام به شمار می‌رود و دایرةالمعارف کاملی از هنر معماری، کاشی کاری، آینه کاری، مقرنس و گچ‌بری دوره‌های مختلف اسلامی است.

حرم مطهر رضوی، سبک معماری هنری پیوسته‌ای است که پیشرفت آن در طول قرن‌ها، نمایانگر شاهکاری بی‌نظیر از خلق فضایی مقدس است. این مجموعه به‌ویژه در دوره سلجوقی، ایلخانی، تیموری، صفویه و قاجاریه بیشترین تغییرات را داشته است.

افرادی که بنای حرم را ساخته و شکل داده‌اند، حکیمان، دانشمندان و روان‌شناسان بزرگی بوده‌اند که سعی داشته‌اند هنر ایرانی را در این بنای مذهبی تجلی دهند.

حال اگر بخواهیم نگاهی به سرگذشت تاریخی این مجموعه داشته باشیم، می‌توان گفت که در طول تاریخ ایران همه دولت‌ها دغدغه حفظ و نگهداری حرم مطهر را به‌عنوان یک ارزش برای همه نسل‌ها به‌عنوان خاستگاهی برای حفظ مداوم مفاهیم در طول قرن‌ها داشته‌اند. داده‌های تاریخی حاکی از آن است که این مجموعه در مراحل مختلف با توجه‌ به نیاز مردم و آیین‌های مرتبط با حرم مطهر توسعه‌یافته است.

مشهد که در ابتدا روستای کوچکی بود، در خاک توس و در دهکده سناباد بنا شد. این مکان با دفن هارون الرشید در آن اهمیت یافت و به «بقعه هارونیه» شهرت یافت. پس از دفن هارون، به دستور مأمون آرامگاهی به سبک معماری خراسانی در اطراف قبر ساخته می‌شود.

امام رضا (ع) پیش از سفر به مرو، این مکان را به عنوان محل دفن خود به همراهانش نشان دادند. پس از شهادت امام در توس، پیکر آن حضرت را در همین بقعه به خاک سپردند و نام آنجا به «مشهدالرضا» تغییر کرد. تا زمان ظهور سربداران، قبر هارون‌الرشید در پایین قبر امام قابل رؤیت بود، اما سربداران صورت قبر هارون را محو کردند.

پس از شهادت امام، او را در قسمت بالای قبر هارون‌الرشید دفن کردند. در ابتدا، معماری حرم امام رضا (ع) به شکل یک چهاردیواری ساده، بدون تزئینات، کم ارتفاع و با ورودی کوتاه ساخته شده بود. معماری اطراف حرم از قرن دوم هجری شروع به تغییر کرد. در این دوره با کشیدن حصار به دور حرم امام رضا(ع)، این بارگاه نقش ارگ را برای شهر ایفا می‌کرد. حرم امام رضا (ع) هسته اصلی شهر و ارتباط آن با اطراف محدود بود.

این بقعه در دوران سامانیان، دیالمه و غزنویان بارها مورد تعمیر و افزودن تزئینات قرار گرفت، اما نخستین گنبد بر روی حرم امام رضا (ع) در دوران حکومت سلطان سنجر سلجوقی بر فراز قبر ایشان نصب شد. جنس این گنبد از کاشی و دارای مقرنس‌های آیینه‌کاری شده بود که تا به امروز هم به جا مانده است. سلطان محمد خوارزمشاه نیز از کسانی بود که حرم را با مرغوب‌ترین کاشی‌های آن زمان تزیین کرد و دستور داد دو محراب به حرم اضافه کنند. مناره گنبد در دوره غزنویان و به دستور ابن معتز حاکم شیراز بنا شد.

از اوایل قرن یازدهم ه.ق اقدامات اساسی و گسترده‌ای چه به لحاظ ساختاری و چه به جهت کاربرد شیوه‌های معماری و نگارگری در مجموعه معماری حرم رضوی اعمال شد و علاوه بر شیوه‌های بومی، از شیوه معماری رایج در اصفهان نیز در برخی فضاهای معماری حرم مطهر استفاده شد.

گنبدها، تالارها، رواق‌ها و مناره‌ها نیز که هر کدام بدیل‌هایی در معماری کهن ایران داشت، زنده‌کننده خاطره‌ تاریخی ایرانیان در قلمرو معماری است که مجموعه حرم‌ مطهر رضوی را شکل داده‌ و معماران و هنرمندان ایرانی همواره در ساخت و پرداخت آن مجموعه عظیم قدسی به رعایت اصول معماری ایرانی وفادار بوده‌اند.

فرهنگ ایرانی همچنین در قالب نگارگری در جای‌جای حرم مطهر تجلی یافته است. گره‌های تزئینی آجری و چوبی و گچی و آئینه، معرق‌های کاشی و چوب و سنگ، شمسه‌های کاشی و گچی و آئینه و طلا، نمادهای اسطوره‌ای و کتیبه‌های فارسی از جمله تجلیات فرهنگ ایرانی است که در مجموع موجب شده‌ حرم ‌مطهر امام رضا(ع) نه تنها محفل عاشقان و شیفتگان امام بلکه تجلی‌گاه فرهنگ و هنر ایرانی نیز باشد.

 

منبع: خبرگزاری ایسنا برچسب ها: حرم امام رضا

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: حرم امام رضا حرم امام رضا معماری حرم مطهر رضوی حرم مطهر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۷۹۶۶۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مشهد الرضا سوگوار و عزادار سالروز شهادت صادق آل عبا (ع)

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، مرکز خراسان رضوی ،  درسالروز شهادت ششمین امام معصوم، حضرت امام جعفر صادق (ع)، مشهد مقدس به ویژه حرم مطهر رضوی سیاهپوش و عزا دار شده است. حرم حضرت ثامن الحجج مملو از حضور ارادتمندان اهل بیت (ع)  شده است که یکدل در این صحن و سرا و یکدل راهی بقیع غریب کرده اند و در مصیبت شهادت جد بزگوار امام هشتم مرثیه عزا سرداده اند.

به همین مناسبت،  امروز آیین‌های عزاداری و سوگواری در این بارگاه ملکوتی با حضور زائران و مجاوران برگزار می‌شود.

معاون تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی گفت: مراسم سالروز شهادت رئیس مکتب جعفری امروز ساعتی قبل از اذان ظهر با قرائت زیارت امین‌الله و عرض سلام و ارادت به محضر امام مهربانی‌ها با صدای نکبیر آغاز می‌شود و با بیان احکام دینی حجت‌الاسلام مصطفی رنجبر ادامه می‌یابد.

حجت‌الاسلام شریعتی‌نژاد افزود:  اجرای برنامه سرود و همخوانی گروه گلدسته‌های حرم، شعرخوانی آئینی با نوای شاعر و مدیحه‌سرای اهل بیت(ع) و مرثیه‌سرایی و عزاداری در سوگ شهادت صادق آل محمد(ع) از دیگر برنامه‌های روز شهادت امام صادق(ع)است.

وی گفت: در این مراسم، آیت‌الله سید احمد علم‌الهدی سخنرانی می کند و سپس زائران حریم ملکوتی رضوی با قرائت زیارت‌نامه امام صادق(ع) به محضر این امام همام عرض ارادت خواهند کرد.

امروز همچنین اجتماع بزرگ صادقیون همزمان با سراسر کشور دز حرم مطهر رضوی برگزار می شود.

اجتماع هم اکنون با حضور با شکوه زائران و مجاوران  از عرصه میدان شهدا آغاز شده است و تا حرم رضوی ادامه دارد.

معاون تبلیغات اسلامی حرم مطهر رضوی افزود: ویژه برنامه‌های شهادت امام صادق(ع) در شامگاه شهادت این امام بزرگوار نیز ادامه دارد و این مراسم بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء با قرائت زیارت امین‌الله با نوای احمد واعظی، شعرخوانی آئینی، سخنرانی آیت‌الله سید علیرضا صدر حسینی و عزاداری و مرثیه‌سرایی همراه خواهد بود.

حجت‌الاسلام شریعتی‌نژاد افزود: ویژه برنامه‌های شهادت امام جعفر صادق(ع) با محور رواق امام خمینی(ره) از دیشب  و همزمان با شب شهادت این امام همام با قرائت زیارت امین‌الله و مرثیه‌سرایی ذاکر نام‌آشنای اهل بیت(ع)، احمد واعظی، بعد از اقامه نماز جماعت مغرب و عشاء آغاز شد.

 برنامه‌های شب شهادت
وی گفت: سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین علی اوسطی پیرامون شخصیت ششمین امام شیعیان مرثیه‌سرایی و عزاداری با نوای ذاکران اهل بیت(ع)، از دیگر برنامه‌های شب شهادت این امام همام  بود.

دیشب همچنین مراسم وداع با پیکر مطهر شهید مجید شخصی از شهدای دوران دفاع مقدس که پیکر مطهرش تاکنون مفقود بوده  و پس از 42 سال فراق، به آغوش خانواده بازگشته است بعد از نماز مغرب و عشا در حرم مطهر حضرت رضا (ع)  برگزارشد.